Дана Құлманова: «Қолдау – әр спортшыға қажет»

«Актобе» клубының менталдық дайындық жөніндегі маманы спорт саласындағы жолының қалай басталғанын, жыл қорытындысын және Қазақстандағы жасөспірімдер футболын дамыту бағытында Freedom QJ League атқарып жатқан жұмысты қалай бағалайтынын айтып берді.

– Спорт психологы мамандығына мен өзім күтпеген жағдайда келдім. Университетті бітірген соң кеңесші психолог ретінде жұмыс істеп, мектепте тәжірибеден өтіп, педагогикалық психология бағытында дамимын деп ойлағанмын. Мамандықты таңдауыма кезінде мектеп психологы әсер еткен еді.

Алайда тағдыр мені «Актобе» ФК-на алып келді: футбол орталығында психолог вакансиясы ашылғанын біліп, өзімді сынап көргім келді. Маған жол болды – клуб басшылығы менің осы салаға лайық екенімді айтты.

Клубқа келгенге дейін спортшылармен жұмыс істеуге бағытталған психология саласымен көп бетпе-бет келмеппін. Атлеттердің психологтары бар екенін білсем де, бұл бағыттың бүкіл қыр-сырын толық елестете алмадым. Сол себепті Қазақстанда курс болмағандықтан, Ресей ЖОО-да «спорттық психология» бағыты бойынша қашықтан оқыдым.

Қазір бұл мамандықты біздің елде де алуға болады, бірақ әзірге кең тарала қойған жоқ – қоғам менталдық дайындықтың маңызын енді түсініп келеді. Қуаныштысы, спорт саласы қарқынды дамып жатыр, ал жас спортшылармен жұмыс істейтін мамандар саны жыл сайын артып келеді.

Лига командаларында психологтардың болуын міндеттеу – өте маңызды қадам деп есептеймін. Уақыт өте келе менталдық мамандар негізгі құрамдарда, Бірінші лигада, әйелдер командаларында және басқа құрылымдарда да пайда болатынына сенемін.

Спортшыларға маусым бойы қолдау қажет. Бұл шешім Freedom QJ League ұйымдастырушыларының кәсіби әрі жүйелі ұстанымын көрсетеді: олар әр маусымды талдап, әлемдік трендтерді бақылап, қазақстандық футболды дамыту үшін жұмыс істеп келеді.

Биылғы маусым өте қарқынды және психологиялық тұрғыдан оңай болған жоқ. Өткен маусымдардан айтарлықтай ерекшеленді: балаларға әсер еткен көптеген оқиғалар болды. Біз үлкен жұмыс атқардық, ал келесі жылы одан да көп жоспарларымды жүзеге асырғым келеді. Тәжірибе артқан сайын қай бағытта жұмыс істеу керек екенін анық түсіне бастаймын. Қазір жүзеге асыруды жоспарлап жүрген идеяларым жеткілікті.

Балалармен және жасөспірімдермен жұмыс істеу – мен үшін өте қызық. Әр бала – жеке тұлға, ал командалардың да бір-бірінен айырмашылығы көп. Бір топқа тиімді әдістер екінші топқа жарамай қалуы мүмкін. Сондықтан сабақтың мақсаты мен мәнін бәріне түсіндіру үшін әрдайым бірнеше сценарий дайындап келемін.

Жасөспірімдермен кейде қиындау: бұл жаста олардың өз көзқарасы жалғыз дұрыс сияқты көрінеді. Бірақ бұл – дамудың табиғи кезеңі, ал менің міндетім – жағдайға түрліше қарауға және әрекет етуге болатынын жұмсақ түрде көрсету.

Біз Лигадағы басқа командалардың психологтарымен үнемі байланысып тұрамыз – бақылауларымызбен, әдістемелерімізбен, спорттық психологияға қатысты жаңалықтармен бөлісеміз. Zoom-кездесулеріміз де өтті. Бұл өте құнды: әріптестердің қалай жұмыс істейтінін, қандай жағдайларды талдайтынын көру және бір-бірімізден жаңа нәрсе үйрену әрдайым қызық.

Freedom QJ League-мен жұмыс істеу Қазақстанның футболдық инфрақұрылым мен ұйымдастыру деңгейін әлемнің алдыңғы қатарлы елдерімен салыстыруға болатын деңгейге шығара алатынын көрсетті. Бізде талантты әрі еңбекқор футболшылар көп, ал Лига оларға өздерін көрсетуге және кәсіби мансапқа дайындалуға мүмкіндік береді – Қазақстанда да, шетелде де.