Азамат Нұрмаханов: «Лига мен клубтардың ынтымақтастығы дәрігерлердің жұмысын үйлесімді әрі тиімді етеді»

САБ спорттық медицина саласындағы сарапшы Азамат Нұрмаханов бұл шараның жас ойыншыларға көрсетілетін медициналық көмектің сапасын арттыруға қалай көмектесетінін түсіндіріп, сондай-ақ апта сайынғы циклда жаттығулар мен матчтарды өткізу, теңдестірілген тамақтанудың маңыздылығы туралы айтты және Лиганың келесі маусымда клубтардың медициналық қызметкерлерімен бірлесіп жұмыс істеу жоспарын жариялады.

– Freedom QJ League қатысушы командалар үшін жеке маманның пайда болуы жас ойыншылардың денсаулығын жақсартуға қалай әсер етеді?

Бұрын Қазақстан клубтарының футбол орталықтарында және академияларында 12-13 жас топтарына барлығы бір немесе екі дәрігер ғана болатын.

Freedom QJ League пайда болуымен, қатысушы клубтар үшін талап енгізілді: Лига ойыншыларының әрқайсысының футбол орталықтарының медициналық қызметкерлерінен бөлек жеке дәрігері болуы тиіс. Бастапқыда жеке медициналық қолдау тек бір жас категориясы – U-18 үшін талап етілді, бірақ Лигаға қатысушы жас топтарының саны артқан сайын, медициналық қызметкерлердің саны да көбейді.

Қазіргі уақытта әр клубта екі дәрігер QJ League-ға қатысатын үш жас категориясының қызметін атқарады – футбол орталықтарында басқа жас топтарымен жұмыс істейтін дәрігерлерді есептемегенде. Яғни, егер бұрын бір дәрігер 100-150 ойыншыға жауап берсе, қазір жүктеме басқаша бөлінді: бір маман 50-70 адамды бақылайды, бұл орташа есеппен әр дәрігерге 30 ойыншыдан келеді. Менің ойымша, бұл айтарлықтай өзгерістер, олар біздің футболшыларымыздың медициналық қолдау сапасын жақсартуға көмектесуі тиіс.

– Маусым бойы клубтар дәрігерлерімен қарым-қатынас қалай құрылатын болады? Лига оларға қалай көмек көрсетіп, бірлесіп жұмыс істеуді қалай ұйымдастырады?

Биыл, Лигада жұмысымды бастаған сәттен бастап, маған басшылық тарапынан келесі мақсаттар қойылды: жаңа маусымда жұмыс істейтін дәрігерлермен тиімді байланыс орнату, сондай-ақ мамандардың кәсіби қауымдастығын құру.

Біз осындай процестерді бір күнде реттеу мүмкін еместігін түсінеміз, бірақ осы бағытта алғашқы қадамдар жасаудамыз. Маңыздысы, түрлі деңгейдегі мамандар арасында тәжірибе алмасуды жолға қою: біздің қатарымызда тәжірибелі дәрігерлер де, жоғары медициналық білімі немесе спорттық медицина саласындағы арнайы дайындығы жоқ, мүмкін, тәжірибесі аз мамандар да бар. Мұндай жағдайда футболда тәжірибесі бар тәлімгерлер тәжірибесі аз әріптестеріне үлкен көмек көрсете алады.

Айына кемінде бір рет онлайн-семинар өткізіледі, ал маусым бойы екі оффлайн-семинар ұйымдастыру жоспарлануда, онда барлық мамандар жеке танысып, практикалық сабақтарға қатысып, тәжірибе алмасады. Біз әрқашан байланыста боламыз, қызықты жағдайларды талқылаймыз және пайдалы ақпаратпен бөлісеміз.

Менің ойымша, бұл тығыз ынтымақтастық механизмін іске қосады, ол футболшыларға медициналық қызмет көрсету деңгейін арттыруға және Freedom QJ League дәрігерлерінің жұмысын үйлесімді әрі тиімді етуге мүмкіндік береді.

– Өткізілетін жаттығулар мен матчтардың апталық циклі жас спортшылардың денсаулығына қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді перспективада қалай әсер ететінін айтып берсеңіз.

Жаттығулар бес күндік цикл бойынша құрылады. Алтыншы күні достық немесе бәсекелестік ойын өткізіледі – үйде немесе сырт алаңда. Осылайша, ойыншылар мұндай ырғаққа үйренеді: олардың ағзасы апта бойы белгілі бір жүктемені алу мен ойын күні максималды нәтиже көрсетуге бейімделген. Жексенбі әдетте қалпына келу күні болып табылады, ал дүйсенбіде жаңа цикл басталады.

Қысқа мерзімді перспективада ойыншылар маусым бойы толық дайындықта қалады. Егер ойындар күн ара өткізіліп отырса, ағза өзінің ресурстарын тезірек сарқып, ұзақ уақыт қалпына келуді талап етеді. Мысалы, егер футболшы турнирде ойындар күн ара өтетін болса, оның ағзасы шаршайды және ресурстарын жоғалтады, оларды қалпына келтіру қажет болады. Оған оңтайлы формаға келу үшін кемінде 2-3 апта арнайы жаттығулармен, нақты жүктемелермен жаттығу керек. Осылайша, команда кемінде үш-төрт апта бойы ойыншысын жоғалтады. Ал апталық циклде мұндай жағдай болмайды – футболшы ротацияда болып, алаңда көбірек уақыт өткізе алады.

Сонымен қатар, маусым бойы жарақаттар саны азаяды. Жүктеме цикл бойы бірқалыпты және тұрақты бөлінген кезде, ағза жақсы бейімделеді. Апталық цикл кезінде жарақат алу пайызы әлдеқайда төмен болады.

– Барлық командалар сырт алаңда бірдей мәзір бойынша үш рет тамақтануды алады, ол Лига тарапынан КФФ диетологтарының ұсыныстарына сәйкес жасалған. Мәзірге не кіретінін айтып бере аласыз ба?

Жоба басынан бастап түрлі мамандармен: дәрігерлермен (оның ішінде менімен), нутрициологтармен және спорттық диетологтармен кеңесулер жүргізілді. Нәтижесінде алдын ала ойынға және ойын күндеріне бейімделген арнайы тамақтану схемасы жасалды.

Маңыздысы, алдын ала ойын күнінде, мысалы, белгілі бір тағамдарды жеуге болады, ал ойын күнінде сол тағамдар тыйым салынуы мүмкін. Барлық тамақтану жүйесі мұқият ойластырылып, Лиганың кестесіне сәйкес есептелді, сол арқылы футболшылар қажетті макро- және микроэлементтерді уақытында алады.

Барлық нюанстар – грамм мен мәзірдің әртүрлілігіне дейін – алдын ала қарастырылды. Біздің футболшылар қымбат балық немесе креветкалар жейді деп айтуға болмайды, бірақ біздің жағдайымызда бұл максималды түрде оңтайландырылған және футболшылардың белгілі бір уақыт кезеңдерінде формада болуына қажетті тағамдарды қамтиды.

Менеджерлер кестеге сәйкес өтініш берген кезде, олар белгілі бір ойыншылардың аллергиясы немесе басқа шектеулеріне байланысты қандай тағамдарды қолдануға болмайтынын көрсете алады. Барлық осы мәселелер жеке түрде қарастырылады. Бұл сұрақта ешқандай қиындықтар туындамайды.